حجیت قیاس منصوص العلةحجیت قیاس منصوص العلة به صحّت استناد به قیاس منصوص العله در استنباط حکم شرعی اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفحجیت قیاس منصوص العلة، به معنای صحت تمسک به آن، به منظور سرایت دادن حکم از اصل به فرع استنباط حکم شرعی فرع است، که لازمه آن، منجّزیت در صورت اصابت به واقع و معذّریت در صورت عدم اصابت به واقع است. ۲ - نظر علمای شیعهعالمان شیعه درباره حجیت این قیاس اختلاف دارند؛ بعضی مطلقا آن را حجت ندانسته و برخی دیگر آن را مطلقا حجت می‌دانند. گروهی نیز در صورتی آن را حجت دانسته‌اند که دلیل خارجی بر عمومیت علت دلالت کند. بیشتر علمای شیعه به حجیت قیاس منصوص العله اعتقاد دارند و برخی از آنها حجیت آن را از باب حجیت ظواهر می‌دانند نه از باب عمل به قیاس. ۳ - نظر علمای سنیمیان علمای سنی نیز در این که آیا حجیت قیاس منصوص العلة به خاطر حجیت قیاس است یا حجیت ظواهر، اختلاف وجود دارد؛ برخی بر این اعتقادند که در فرض ذکر علت حکم در قیاس، سرایت حکم به موارد دیگر به خاطر عموم لفظی (عموم تعلیل) است نه قیاس؛ اما گروهی دیگر بر این باورند که تنها از طریق تعبد به قیاس می‌توان حکم آن را به موارد دیگر سرایت داد و جمعی هم به تفصیل معتقد شده‌اند. [۵]
جناتی، محمد ابراهیم، منابع اجتهاد (از دیدگاه مذاهب اسلامی)، ص۲۹۸.
۴ - عناوین مرتبطقیاس منصوص العلة. ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۰۸، برگرفته از مقاله «حجیت قیاس منصوص العلة». |